Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Tôi phải làm gì để thiền cho đúng?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Cốt lõi của thiền chính là sự thấu thị minh bạch. Mọi cử động của thân đều cần được nhận diện rõ rệt. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Lúc xuất hiện cảm giác bất an, hãy ghi nhận sự khó chịu đó. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Khi ý nghĩ trôi dạt, hãy thầm niệm “suy nghĩ” rồi đưa tâm trở lại đề mục. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn lưu ý rằng giá trị không nằm ở số giờ tọa thiền dài ngắn, mà chính là tần suất xuất hiện của chánh niệm. Việc thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Bởi lẽ đó, người mới bắt đầu cần tránh việc cưỡng cầu một cách quá đà, mà nên tập trung vào tính thường xuyên và lòng kiên nhẫn.
Một điểm rất đặc biệt trong phương pháp của Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Lúc bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.
Nếu áp dụng chính xác các hướng dẫn từ Ngài Mahasi bài giảng, người mới sẽ bắt đầu thấy rõ một điều rất quan trọng: mọi sự vật hiện tượng đều vận hành theo chu kỳ phát sinh và kết thúc. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Nhận thức này không phải kết quả của tư duy logic mà là từ sự chứng nghiệm thực tế. Nó góp phần làm more info tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Người tập không cần đặt nặng niềm tin hay hy vọng vào sự chứng đắc tức thì. Chỉ cần tuân thủ phương pháp, duy trì sự quán chiếu và kiên nhẫn chờ tuệ giác nảy nở. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.